Hiệp định UKVFTA và Thực tiễn điều tra áp dụng phòng vệ thương mại của Vương quốc Anh

Nếu như Hiệp định UKVFTA được đàm phán dựa trên nguyên tắc kế thừa các cam kết đã có trong Hiệp định EVFTA với những điều chỉnh cần thiết để bảo đảm phù hợp với khuôn khổ thương mại song phương giữa 2 bên.

 

Nội dung về phòng vệ thương mại trong 02 hiệp định là tương tự như nhau. 02 Hiệp định đưa ra các quy định về phòng vệ thương mại tại Chương 3 EVFTA bao gồm 3 Mục 14 Điều quy định các cam kết giữa Việt Nam và EU về các nguyên tắc và cách thức áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại (bao gồm chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ) đối với hàng hóa xuất khẩu của mỗi Bên. Riêng với biện pháp tự vệ thì Chương này có quy định riêng về biện pháp tự vệ song phương giữa Việt Nam và EU/Vương quốc Anh ngoài các biện pháp tự vệ toàn cầu theo WTO.

 

 

Chương về các biện pháp phòng vệ thương mại tại 2 Hiệp định bao gồm các điều khoản liên quan đến việc sử dụng các công cụ phòng vệ thương mại truyền thống trong WTO (bao gồm các biện pháp: chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ). Về cơ bản, nội dung phòng vệ thương mại dựa trên các quy định của WTO, đồng thời bổ sung các nguyên tắc mang tính tiến bộ, phù hợp với hệ thống pháp luật về phòng vệ thương mại của ta, giúp cho nền kinh tế, các ngành sản xuất trong nước có công cụ “phòng vệ” hợp pháp, tiến bộ, bảo đảm hiệu quả của việc tham gia Hiệp định.

 

Vương quốc Anh đã trở thành đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam tại châu Âu và là đối tác thứ 9 của Việt Nam ra thế giới, do đó khi UKVFTA có hiệu lực sẽ mang lại nhiều lợi ích cho Việt Nam. Đặc biệt, dư địa tăng trưởng thương mại của cả hai nước còn rất lớn bởi hiện nay kim ngạch xuất khẩu của mỗi nước đều mới chiếm dưới 1% trong tổng kim ngạch nhập khẩu của nước còn lại.

 

Năm 2020, xuất khẩu của Việt Nam sang Anh đạt khoảng 5,04 tỷ USD, chiếm 0,8% tổng kim ngạch nhập khẩu của Anh, trong khi đó xuất khẩu của Anh sang Việt Nam trị giá gần 700 triệu USD, chiếm gần 0,3% tổng nhập khẩu của Việt Nam. Tham gia UKVFTA, các doanh nghiệp, chuỗi cung ứng và người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi từ chính sách giảm thuế đối với các sản phẩm nhập khẩu vào Anh như quần áo, giày dép – vốn là mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh của Việt Nam.

 

Theo cam kết của UKVFTA, nhiều mặt hàng của Việt Nam được miễn thuế nhập khẩu không hạn ngạch hoặc có hạn ngạch, ngay lập tức hay theo lộ trình, khi xuất khẩu sang Anh như: cà phê, trái cây, túi xách, va ly, giày dép, hàng dệt may, thủy sản… Ở chiều ngược lại, rất nhiều hàng hóa của Anh cũng sẽ được miễn thuế nhập khẩu khi xuất vào Việt Nam. UKVFTA đã trải qua 1 năm thực thi với nhiều kết quả tương đối tích cực. Trong 10 tháng năm 2021, thương mại 2 chiều giữa Việt Nam và Vương quốc Anh đạt 5,5 tỷ USD và giá trị xuất nhập khẩu đều tăng 2 chữ số.

Theo đó, giá trị xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Anh đạt 4,7 tỷ USD, tăng 15%, giá trị hàng hóa nhập khẩu từ Vương quốc Anh vào Việt Nam đạt 706 triệu USD, tăng 25,3% so với cùng kỳ năm 2020. Mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam sang Vương quốc Anh là điện thoại, dệt may, da giày, sắt thép, thủy sản, rau quả… Ngược lại, Việt Nam nhập khẩu chủ yếu là máy móc, dược phẩm, nguyên phụ liệu dệt may, sản phẩm hóa chất… Mặc dù đạt kết quả tích cực song dư địa thị trường hợp tác giữa 2 nước còn lớn, giá trị hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam vào Vương quốc Anh mới chỉ chiếm 0,88% tổng giá trị nhập khẩu của thị trường Anh.

 

Trong giai đoạn chuyển tiếp khi Anh rời khỏi EU, tất cả các biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ mà Vương quốc Anh duy trì sẽ trải qua quá trình xem xét chuyển đổi trên toàn Vương quốc Anh do TRID dẫn đầu, sẽ đánh giá liệu biện pháp được duy trì có phù hợp với thị trường Vương quốc Anh hay không và liệu nó có nên được thay đổi hoặc chấm dứt hay không. Bộ trưởng Ngoại giao đã công bố tất cả các Thông báo về Quyết định đối với các biện pháp mà Vương quốc Anh đã duy trì.

 

Trước ngày hết hạn của các biện pháp được duy trì, TRID sẽ ban hành Thông báo khởi xướng để chính thức bắt đầu xem xét chuyển tiếp biện pháp. Về các biện pháp tự vệ, Vương quốc Anh đã duy trì các biện pháp tự vệ của EU khi mà Vương quốc Anh quan tâm đến việc này. Cũng như các biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp dứt khoát được duy trì, TRID sẽ tiến hành đánh giá chuyển đổi trên toàn Vương quốc Anh để đánh giá liệu biện pháp đó có phù hợp với thị trường Vương quốc Anh hay không, và như vậy liệu biện pháp đó có nên được thay đổi hay chấm dứt. Đặc biệt đối với các biện pháp tự vệ thép, EU áp dụng biện pháp bảo vệ thép đối với một số sản phẩm thép từ tất cả các quốc gia.

 

DIT đã xác định 19 loại sản phẩm được áp dụng biện pháp tự vệ hiện tại của EU, nơi có sản xuất của Vương quốc Anh. Để cung cấp tính liên tục cho các nhà sản xuất Anh, biện pháp này sẽ được chuyển đổi cho 19 loại sản phẩm này vào cuối giai đoạn chuyển tiếp. Biện pháp này có hình thức hạn ngạch thuế quan (TRQ). Đây là một loại thuế trong đó hàng hóa đến một số lượng quy định phải chịu thuế nhập khẩu thấp hơn so với hàng hóa ngoài hạn ngạch trong một khoảng thời gian nhất định và một khi vượt quá hạn ngạch, thuế nhập khẩu cao hơn sẽ được áp dụng.

 

Các biện pháp TRQ cụ thể của Vương quốc Anh đã được tính toán lại cho mỗi trong số 19 loại sản phẩm sử dụng cùng một phương pháp được sử dụng bởi Ủy ban châu Âu. Nhìn chung, để bảo đảm các biện pháp tự vệ đã chuyển đổi có hiệu quả đặc biệt đối với Vương quốc Anh từ ngày đầu tiên áp dụng chính sách thương mại độc lập, DIT cũng thu thập thông tin liên quan đến các luồng thương mại lịch sử đối với các sản phẩm thép từ năm 2015 đến năm 2017 theo biện pháp này để cho phép tính toán lại hạn ngạch thuế quan (TRQs).

 

Kết thúc giai đoạn chuyển tiếp, kể từ khi Vương quốc Anh chính thức rời EU vào cuối tháng 1 năm 2020, các cuộc điều tra về biện pháp phòng vệ thương mại đã được thực hiện bởi chính DIT, thông qua TRID. Các chức năng này bây giờ sẽ được chuyển sang TRA. Trên thực tế, bất chấp việc chuyển giao trách nhiệm từ TRID sang TRA, phần lớn sẽ vẫn giữ nguyên. Các cuộc điều tra đang diễn ra sẽ không bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi.

 

Theo đó, TRA có chức năng điều tra khiếu nại từ các ngành công nghiệp của Anh về các hoạt động thương mại không công bằng và sự gia tăng không lường trước được trong nhập khẩu. TRA sẽ hoạt động như một cơ quan đầu não của DIT Anh để điều tra các trường hợp có thể có bán phá giá và hàng nhập khẩu được trợ cấp thông qua phân tích bằng chứng khách quan. Cơ quan này sẽ khuyến nghị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại mới, chẳng hạn như thuế quan, để ngăn chặn thiệt hại đối với các nhà sản xuất Vương quốc Anh bị tổn hại bởi các hành vi thương mại không công bằng.