Bãi bỏ chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng từ ngày 01/07/2025: Bước ngoặt cải cách thủ tục hành chính trong quản lý xây dựng
Từ ngày 01/07/2025, việc bãi bỏ chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng chính thức có hiệu lực, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cải cách thủ tục hành chính trong ngành xây dựng. Theo quy định mới được quy định tại Luật Đường sắt số 95/2025/QH15, các tổ chức, doanh nghiệp xây dựng không còn phải thực hiện thủ tục cấp mới hay cấp lại chứng chỉ năng lực như trước đây. Thay vào đó, họ sẽ tự chịu trách nhiệm công khai minh bạch năng lực của mình và chịu sự giám sát hậu kiểm từ cơ quan quản lý nhà nước. Sự thay đổi này không chỉ góp phần giảm gánh nặng thủ tục hành chính, mà còn hướng đến một môi trường xây dựng công bằng, minh bạch và cạnh tranh lành mạnh hơn – đúng với tinh thần cải cách thể chế đang được đẩy mạnh trên toàn quốc.
Bối cảnh và căn cứ pháp lý của việc bãi bỏ chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng
Ngày 01/07/2025 đánh dấu một bước ngoặt lớn trong chính sách quản lý nhà nước về hoạt động xây dựng, khi quy định cấp mới và cấp lại chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng chính thức được bãi bỏ. Việc bãi bỏ chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng có cơ sở từ Luật Đường sắt số 95/2025/QH15, ban hành ngày 27/06/2025, có hiệu lực từ ngày 01/07/2025. Luật này trực tiếp bãi bỏ khoản 4 Điều 148 và khoản 2 Điều 159 của Luật Xây dựng năm 2014, vốn quy định về việc cấp mới, cấp lại chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng.
Ngay sau đó, để triển khai hiệu quả chính sách bãi bỏ chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng, Bộ Xây dựng đã ban hành Công văn số 6386/BXD-KTQLXD ngày 07/07/2025, hướng dẫn các cơ quan quản lý địa phương thực hiện việc bãi bỏ quy định này. Đồng thời, Quyết định số 1030/QĐ-BXD ban hành cùng ngày cũng chính thức công bố bãi bỏ hai thủ tục hành chính liên quan, bao gồm thủ tục cấp mới và thủ tục cấp lại chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng.
Nội dung cụ thể của các chính sách mới
Việc bãi bỏ chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng là một bước chuyển mạnh mẽ từ phương thức quản lý truyền thống theo cơ chế “tiền kiểm” (kiểm soát đầu vào) sang cơ chế “hậu kiểm” (kiểm soát trong và sau hoạt động). Điều này có nghĩa, thay vì bắt buộc các tổ chức, doanh nghiệp phải được cấp chứng chỉ mới được phép tham gia hoạt động xây dựng, các tổ chức chỉ cần đảm bảo đủ điều kiện năng lực theo quy định và tự công khai minh bạch thông tin năng lực của mình.
Cụ thể, theo hướng dẫn từ Công văn 6386/BXD-KTQLXD, trách nhiệm quản lý năng lực hoạt động xây dựng được chuyển giao về các cơ quan quản lý địa phương như Sở Xây dựng các tỉnh, thành phố. Các địa phương như TP.HCM, đã dừng tiếp nhận hồ sơ cấp chứng chỉ ngay từ 01/07/2025 – thời điểm bãi bỏ chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng chính thức có hiệu lực.
Những tác động tích cực từ việc bãi bỏ chứng chỉ năng lực
Việc bãi bỏ thủ tục cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng mang đến nhiều lợi ích tích cực, rõ nét nhất là giảm áp lực thủ tục hành chính đối với doanh nghiệp. Trước đây, doanh nghiệp phải trải qua quy trình xét duyệt kéo dài, phức tạp, tiêu tốn thời gian và nguồn lực để có được chứng chỉ này. Giờ đây, doanh nghiệp có thể tập trung nhiều hơn vào việc thực chất hóa năng lực của mình thông qua việc xây dựng hồ sơ năng lực, chứng minh năng lực bằng kết quả thực hiện dự án, chất lượng nhân sự và năng lực tài chính thực tế.
Đồng thời, chính sách này góp phần tạo nên một môi trường xây dựng minh bạch, công bằng và cạnh tranh lành mạnh hơn. Doanh nghiệp không còn phụ thuộc vào việc sở hữu chứng chỉ hành chính để được hoạt động, mà phải chủ động thể hiện năng lực và uy tín qua hoạt động thực tế. Điều này buộc các doanh nghiệp yếu kém, không đủ năng lực thực sự phải tự nâng cấp hoặc dần rút khỏi thị trường.
Thách thức đặt ra và những điều doanh nghiệp cần chú ý
Tuy nhiên, việc bãi bỏ cấp chứng chỉ cũng đặt ra một số thách thức không nhỏ, đặc biệt đối với các doanh nghiệp chưa quen với việc chủ động công khai năng lực. Yêu cầu tự chịu trách nhiệm cao hơn có nghĩa rằng các doanh nghiệp phải hết sức chú ý đến vấn đề tuân thủ pháp luật trong hoạt động xây dựng, nâng cao năng lực quản lý nội bộ và chuẩn bị sẵn sàng cho các cuộc kiểm tra, giám sát hậu kiểm từ cơ quan chức năng.
Doanh nghiệp phải lưu ý rằng, mặc dù thủ tục cấp chứng chỉ bị bãi bỏ, song các điều kiện về năng lực hoạt động xây dựng theo Luật Xây dựng và các văn bản liên quan vẫn được duy trì và giám sát nghiêm ngặt. Việc không đáp ứng điều kiện theo luật định có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý nghiêm trọng, bao gồm xử phạt hành chính, đình chỉ hoạt động, thậm chí chịu trách nhiệm hình sự nếu để xảy ra hậu quả nghiêm trọng trong quá trình hoạt động xây dựng.
Vai trò quản lý hậu kiểm của cơ quan nhà nước
Chính sách mới cũng tạo áp lực đáng kể lên cơ quan quản lý nhà nước. Thay vì đơn thuần cấp và thu hồi chứng chỉ như trước, giờ đây các cơ quan như Sở Xây dựng các địa phương phải chuyển mạnh sang quản lý theo cơ chế hậu kiểm, tăng cường kiểm tra thực tế về năng lực, chất lượng công trình và quy trình hoạt động của doanh nghiệp.
Để thực hiện tốt nhiệm vụ mới này, các cơ quan quản lý sẽ phải nhanh chóng xây dựng hệ thống dữ liệu quản lý minh bạch, ứng dụng công nghệ thông tin để tăng cường giám sát từ xa và thực hiện các cuộc kiểm tra đột xuất tại công trường. Điều này đòi hỏi sự thay đổi toàn diện về năng lực, nghiệp vụ và cả nguồn lực đầu tư cho công tác quản lý nhà nước về xây dựng.
Khuyến nghị cho doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước
Với những thay đổi nêu trên, doanh nghiệp cần tích cực nâng cao năng lực chuyên môn và quản trị, chủ động công khai năng lực và tự chịu trách nhiệm về thông tin công bố. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý nhà nước cần sớm ban hành các hướng dẫn cụ thể hơn về cách thức thực hiện trách nhiệm công khai của doanh nghiệp, đồng thời tăng cường năng lực giám sát hậu kiểm, xử lý nghiêm các trường hợp không tuân thủ để đảm bảo tính răn đe và tạo sự minh bạch cho thị trường.
Như vậy tổng hợp lại như sau:
Việc bãi bỏ chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng từ 01/07/2025 là một quyết sách đúng đắn, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ công cuộc cải cách hành chính trong ngành xây dựng. Đây vừa là cơ hội, vừa là thách thức để các doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan nhà nước đổi mới quản lý, góp phần xây dựng một thị trường xây dựng phát triển bền vững và minh bạch hơn trong tương lai gần.
Trong bối cảnh chính sách bãi bỏ chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng chính thức có hiệu lực từ ngày 01/07/2025, các doanh nghiệp cần chủ động thích ứng bằng cách nâng cao năng lực thực chất và tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật hiện hành. Để đảm bảo hoạt động đúng pháp lý, minh bạch và tránh rủi ro trong quá trình hậu kiểm, việc tham khảo ý kiến từ luật sư tư vấn giàu kinh nghiệm là hết sức cần thiết. Luật sư không chỉ giúp doanh nghiệp hiểu rõ quyền – nghĩa vụ sau khi chứng chỉ bị bãi bỏ, mà còn hỗ trợ rà soát hồ sơ năng lực, hợp đồng, và các quy trình pháp lý nhằm đảm bảo hoạt động an toàn, hiệu quả và phù hợp với quy định mới.
Xem thêm:
