Tình hình chung về đầu tư nước ngoài tại Việt Nam

Trong bối cảnh Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (IRC – Investment Registration Certificate) là văn bản pháp lý quan trọng, xác nhận thông tin dự án và quyền thực hiện hoạt động đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam.

Việc cấp IRC hiện được điều chỉnh bởi Luật Đầu tư 2020, các nghị định hướng dẫn (đặc biệt là Nghị định 31/2021/NĐ-CP) và các văn bản pháp luật có liên quan. Quy định mới nhất nhấn mạnh yêu cầu minh bạch thông tin dự án, tăng cường thẩm tra điều kiện đối với ngành nghề đầu tư có điều kiện, đồng thời áp dụng thủ tục rút gọn cho các dự án thuộc diện ưu tiên.

Khi nào nhà đầu tư nước ngoài phải xin cấp IRC?

Theo Luật Đầu tư 2020, nhà đầu tư nước ngoài phải thực hiện thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư khi:

– Thành lập tổ chức kinh tế mới tại Việt Nam;

– Góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp dẫn đến việc tổ chức kinh tế trở thành tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài thuộc diện phải áp dụng điều kiện và thủ tục đầu tư như nhà đầu tư nước ngoài;

– Thực hiện dự án đầu tư nước ngoài mới hoặc điều chỉnh dự án đang hoạt động.

Các trường hợp đầu tư nước ngoài không thuộc diện phải xin IRC (ví dụ: mua cổ phần không làm thay đổi tỷ lệ sở hữu vượt ngưỡng quy định) vẫn cần thực hiện thủ tục thông báo cho cơ quan đăng ký đầu tư.

Cơ quan có thẩm quyền cấp IRC

Thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư nước ngoài được phân định như sau:

– Sở Kế hoạch và Đầu tư: Cấp IRC cho dự án ngoài khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế.

– Ban Quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế: Cấp IRC cho dự án nằm trong phạm vi các khu này.

Hồ sơ xin cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư

Theo quy định mới nhất, hồ sơ bao gồm:

1. Văn bản đề nghị thực hiện dự án đầu tư nước ngoài (theo mẫu);
2. Bản sao giấy tờ pháp lý của nhà đầu tư nước ngoài:
   • Cá nhân: hộ chiếu hoặc CMND/CCCD;
   • Tổ chức: Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh hoặc tài liệu tương đương, kèm theo giấy tờ pháp lý của người đại diện theo pháp luật.
3. Đề xuất dự án đầu tư nước ngoài: Nêu mục tiêu, quy mô, vốn đầu tư, địa điểm, thời hạn, tiến độ, nhu cầu lao động, đề xuất ưu đãi (nếu có).
4. Báo cáo năng lực tài chính của nhà đầu tư: Báo cáo tài chính 2 năm gần nhất, cam kết hỗ trợ tài chính từ tổ chức tín dụng hoặc tài liệu chứng minh năng lực tài chính.
5. Đề xuất nhu cầu sử dụng đất hoặc hợp đồng thuê địa điểm;
6. Giải trình về công nghệ (đối với dự án thuộc diện thẩm định công nghệ);
7. Tài liệu khác theo yêu cầu của ngành nghề hoặc địa phương.

5. Trình tự, thủ tục cấp IRC

Bước 1 – Chuẩn bị và nộp hồ sơ

Nhà đầu tư nộp 01 bộ hồ sơ đến cơ quan đăng ký đầu tư có thẩm quyền. Hồ sơ có thể nộp trực tiếp hoặc qua Hệ thống thông tin quốc gia về đầu tư nước ngoài.

Bước 2 – Thẩm tra điều kiện (nếu thuộc diện thẩm tra)

Đối với dự án thuộc diện thẩm tra, cơ quan đăng ký đầu tư sẽ lấy ý kiến của các cơ quan liên quan về ngành nghề, điều kiện đầu tư, quy hoạch, môi trường, phòng cháy chữa cháy… Thời gian thẩm tra được rút gọn đối với dự án thuộc ngành nghề ưu tiên.

Bước 3 – Cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư nước ngoài

Thời hạn xử lý:

15 ngày làm việc đối với dự án không thuộc diện quyết định chủ trương đầu tư;

5–10 ngày làm việc theo cơ chế rút gọn với một số dự án ưu tiên, đáp ứng đầy đủ điều kiện.

Trường hợp từ chối cấp, cơ quan đăng ký đầu tư phải thông báo bằng văn bản, nêu rõ lý do.

Điểm mới đáng chú ý theo quy định hiện nay

– Số hóa thủ tục: Nhà đầu tư nước ngoài có thể nộp hồ sơ và theo dõi tiến độ trực tuyến, giảm thời gian và chi phí.

– Rút ngắn thời gian xử lý đối với dự án thuộc lĩnh vực ưu tiên hoặc có quy mô vốn nhỏ nhưng đáp ứng đầy đủ điều kiện.

– Siết chặt thẩm tra năng lực tài chính: Cơ quan đăng ký đầu tư yêu cầu chứng minh vốn tự có và khả năng huy động vốn rõ ràng.

– Bổ sung yêu cầu về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố đối với nguồn vốn đầu tư.

Một số lưu ý để tránh rủi ro pháp lý

– Xác định đúng loại hình dự án để nộp hồ sơ phù hợp, tránh bị yêu cầu bổ sung hoặc từ chối.

– Kiểm tra điều kiện đầu tư: Đối với ngành nghề có điều kiện, cần chuẩn bị đầy đủ giấy phép, chứng chỉ hành nghề, hoặc văn bản chấp thuận trước khi nộp.

– Bảo đảm thông tin hồ sơ trung thực, chính xác: Tránh kê khai sai về vốn, tiến độ, địa điểm dẫn đến bị xử phạt hoặc thu hồi IRC.

– Đăng ký kịp thời điều chỉnh IRC khi có thay đổi về mục tiêu, quy mô, vốn, địa điểm… để tránh bị coi là vi phạm.

Thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam hiện đã minh bạch và thuận tiện hơn nhờ quy định mới, nhưng vẫn đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về hồ sơ, điều kiện pháp lý và năng lực tài chính. Các nhà đầu tư cần cập nhật, tham khảo ý kiến tư vấn từ luật sư để nắm rõ trình tự và tuân thủ đầy đủ các yêu cầu không chỉ giúp rút ngắn thời gian xử lý, mà còn giảm thiểu rủi ro pháp lý và tạo nền tảng vững chắc cho hoạt động kinh doanh lâu dài tại Việt Nam.

Xem thêm

– Đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (ODI): Từ chiến lược mở rộng sang kiến tạo dấu ấn Việt trên bản đồ toàn cầu

– Quy định về Báo cáo đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI

– Dịch vụ thay đổi nội dung đăng ký đầu tư của dự án đầu tư nước ngoài tại Việt Nam